پارک علم و فناوری شریف از سال 1395 شروع به کار کرده و در طی این مدت در تلاش بوده تا به رشد اکوسیستم استارتاپی کشور (با تمرکز ویژه بر ناحیه نوآوری شریف) سرعت ببخشد. عمده استارتاپ‌هایی که در زیرمجموعه‌های پارک توسعه یافته با محوریت حوزه‌های تخصصی دانشگاه صنعتی شریف و مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته بوده‌اند.
در این میان، حوزه آموزش مهارت‌های نرم و تخصصی و تربیت نیروی انسانی توانمند که مسئله‌ای مشترک بین همه رشته‌ها و از دغدغه‌های اصلی هر سازمان و نهادی‌ست، موضوع فعالیت تعدادی از استارتاپ‌های این اکوسیستم قرار گرفته است. ارتباط این نوع از استارتاپ‌ها به مسئله اشتغال و تاثیرگذاری موثر بر شاغل شدن افراد، باعث اهمیت فزاینده آنها شده است.به همین دلیل، پارک در راستای ماموریت اصلی خود (رشد فضای نوآوری و فناوری در کشور) و اهمیت موضوع اشتغال برای توسعه کشور، بر آن شد تا طرح‌های توسعه‌ای خود را در حوزه اشتغال، سازمان‌دهی کرده و در قالب برنامه‌ای مدون تحت‌عنوان «برنامه توسعه کسب‌وکارهای موثر بر اشتغال‌پذیری» دنبال کند.
اهداف برنامه
تلاش پارک بر این بوده که:
- بتواند شرایطی را برای گسترش خدمات استارتاپ‌های موجود فراهم کند،
- با بررسی تجربیات جهانی و پایش استارتاپ‌های داخلی، خلاهای موجود را شناسایی کرده و با کمک به ایجاد استارتاپ‌های جدید، این خلا را پر کند،
- با ارزیابی ادبیات حوزه اشتغال‌پذیری و راهکارهای مختلف در سطح جهانی، ایده‌ها و راه‌حل‌های نو برای حل مسئله اشتغال‌پذیری دانشجویان و فارغ‌التحصیلان ارائه دهد.
تعریف اشتغال‌زایی و اشتغال‌پذیری و تفاوت آنها
در راستای حل معضل بیکاری، راهکارهای مختلفی تاکنون در کشور برنامه‌ریزی و اجرا شده است. این راهکارها را می‌توان در دو محور اصلی دسته‌بندی کرد؛ اشتغال‌زایی و اشتغال‌پذیری.
- اشتغال‌زایی؛ ایجاد شغل، فراهم کردن بستر و شرایط برای رشد کارآفرینی و در دسترس بودن مشاغل مختلف برای عموم افراد.
- اشتغال‌پذیری؛ توانمندسازی و مهارت‌افزایی افراد برای کسب شغل موردنظرشان، نگهداشت آن و در صورت لزوم جابه‌جایی شغلی.
هر یک از این محورها در جایگاه خود به بررسی، برنامه‌ریزی و حمایت نیاز دارند. در کشور ما همواره تاکید زیادی بر اشتغال‌زایی، ایجاد شغل بیشتر و کارآفرینی بوده و در سال‌های متمادی، طرح و برنامه‌های متعددی در این حوزه اجرا شده است. اما ایجاد شغل به‌تنهایی نتوانسته مسئله بیکاری جوانان و نیازهای بازار کار را برطرف کند.
دانش‌آموختگان دانشگاهی بلافاصله پس از فارغ‌التحصیلی دارای مهارت‌ها و تخصص‌های موردنیاز بازار کار نیستند و باید پس از آن، آموزش‌های عمومی، حرفه‌ای و تخصصی موردنیاز را فراگیرند. این مهارت‌ها و توانایی‌ها را می‌توان در اشتغال‌پذیری افراد دید.
همکاری با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری
بخشی از فرایند توسعه استارتاپ‌ها با اعطای تسهیلات مالی همراه بود که در همکاری مشترک با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق توسعه فناوری‌های نوین، شرایطی برای استارتاپ‌ها فراهم شد تا برای گسترش فعالیت‌هایشان، تسهیلات مالی دریافت کنند.
کتابچه بررسی تجربیات جهانی
به همت پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف برای بررسی تجربیات جهانی حوزه اشتغال‌پذیری، حدود 100 استارتاپ برتر سایت Crunchbase ارزیابی شدند. مدل درآمدی، مرحله رشد استارتاپ و سرمایه جذب‌شده، نوع محصول یا خدمت، فناوری به‌کاررفته و ایده محوری آن، مولفه‌های بررسی‌شده در این استارتاپ‌ها بودند. در این مطالعه طرح‌ها و راهکارهای نوینی نیز ارائه شده و می‌توان از آنها برای ایجاد استارتاپ جدید یا محصول و خدمت جدید در کسب‌وکارهای موجود استفاده کرد. مطالعات انجام شده در کتابچه‌ای گردآوری شده که از طریق لینک زیر قابل دریافت است.
اطلس توانمندی‌های داخلی
به همت پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف مطالعه جامعی بر روی استارتاپ‌های موثر بر اشتغال‌پذیری در داخل کشور نیز انجام شد. این استارتاپ‌ها در سه دسته کلی با عناوین «مهارت‌آموزی»، «جذب و استخدام» و «هدایت و مشاوره شغلی» تقسیم شده‌اند. با مقایسه فعالیت کسب‌وکارهای داخلی و استارتاپ‌های جهانی، ایده‌هایی استخراج شده است که هنوز در ایران به آنها پرداخته نشده. همچنین چالش‌هایی که برای رشد استارتاپ‌های این حوزه محدودیت ایجاد کرده است بررسی شده اند. مطالعات انجام شده در کتابچه‌ای گردآوری شده که از طریق لینک زیر قابل دریافت است.
نقشه استارتاپ‌های مؤثر بر اشتغال‌پذیری
تدوین نقشه استارتاپ‌های مؤثر بر اشتغال‌پذیری در ایران و آمریکا، یکی از دستاوردهای قابل‌توجه این برنامه است. این نقشه، تمرکز موضوعی استارتاپ‌ها و فراوانی و اندازه آنها را نشان می‌دهد. با مشاهده دو نقشه، می‌توان در استارتاپ‌های آمریکا رشد متوازن را دید، اما در نقشه ایران، عدم توازن و کوچک بودن اندازه استارتاپ‌ها دیده می‌شود.
طرح ایجاد یک نهاد تخصصی اشتغال‌پذیری
برای تقویت و ایجاد توازن در اکوسیستم اشتغال‌پذیری کشور و رفع چالش‌های پیش روی استارت‌آپ‌ها، نیاز به تاسیس نهادی اختصاصی است که بتواند بر پایه توانمندی‌ها و ظرفیت خود، به ایجاد استارت‌آپ‌های جدید برای جبران فراوانی پایین و نامتوازن آنها کمک کرده و فرایند رشد استارت‌آپ‌های موجود را با هدف افزایش توان و ظرفیت خدمت‌رسانی آنها تسهیل کند.
هدف از راه‌اندازی این مرکز، تجمیع منابع موجود در این حوزه، رشد شبکه افراد، سازمان‌ها و استارت‌آپ‌ها و ایجاد هم‌افزایی بین آنهاست که در وهله اول باعث رشد و توسعه این استارتاپ‌ها شده و به واسطه آن، فرصت توانمندسازی و اشتغال‌پذیری تعداد بیشتری دانشجو و فارغ‌التحصیل دانشگاهی را فراهم می‌آورد.
مرور ادبیات حوزه اشتغال‌پذیری، مدل‌ها و شاخص‌های مؤثر
به همت پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف، توسط یک تیم پژوهشی به مرور ادبیات مربوط به مسئله اشتغال‌پذیری پرداخته شده تا رویکردها و اقدامات مختلف درباره این مسئله ارزیابی شود. در این پژوهش، ابتدا تعاریف مربوط به مفهوم اشتغال‌پذیری، سپس مهارت‌های موردنیاز برای اشتغال‌پذیر شدن و شاخص‌های اندازه‌گیری مطرح‌شده در پژوهش‌های پیشین، مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در نهایت مدل‌های ارائه‌شده برای اشتغال‌پذیری از ابتدا تاکنون بیان شده است. نتایج حاصل از این پژوهش در مستندی تدوین شده که از طریق لینک زیر قابل دریافت است.
گزارش پرسشنامه پایش وضعیت اشتغال‌پذیری کارجویان کشور
در ادبیات این حوزه، اشتغال‌پذیری به عنوان یکی از عوامل مهم و مؤثر در بیکاری افراد مطرح می‌شود. به دلیل اهمیت این موضوع در اشتغال افراد، پارک علم و فناوری دانشگاه شریف پژوهش دیگری را طرح‌ریزی و اجرا کرد تا وضعیت اشتغال‌پذیری دانشجویان و دانش‌آموختگان کشور را بررسی کرده، مسائل مؤثر بر آن را شناسایی کند و میزان اهمیت و تاثیر هر یک را در بازار کار ایران ارزیابی کنیم. نتایج این پژوهش از طریق لینک زیر قابل دریافت است.
