شتاب‌دهنده اجتماعی هم نو توسط «دکتر روح‌الله حمیدی مطلق» از فارغ‌التحصیلان رشته سیاستگذاری دانشگاه شریف راه‌اندازی شد و امروز فرایند توسعه آن توسط «محمد رسولی، محمد جواد قاسمی، محمد عطایی و فاطمه نظری» در حال پیگیری است.
شتاب‌دهنده هم نو تلاش می‌کند تا گفتمان جدیدی را در عرصه کنشگری اجتماعی بنا کند. به گونه‌ای که مأموریت این شتاب‌دهنده در قالب شکل دادن نسل جدید سازمان‌های اجتماعی تعریف شده است. برای کند و کاو در شیوه عملکرد و الگوهای مالی این شتاب‌دهنده با «دکتر محمد رسولی، مدیرعامل شتاب‌دهنده هم نو» به گفتگو پرداختیم. او در این گفتگو به اولویت داشتن اثرگذاری اجتماعی نسبت به اثرات اقتصادی کسب‌وکارها پرداخت و اهداف مجموعه متبوع خود را در این راستا مطرح کرد. رسولی معتقد است که ناحیه نوآوری شریف زمینه مناسبی را برای شبکه‌سازی ایجاد کرده و توانسته است فرایند توسعه پلتفرم‌های این شتاب‌دهنده را تسریع بخشد.
رسولی درباره فعالیت‌های شتاب‌دهنده هم نو توضیح داد: هم نو بیشتر در حوزه شتابدهی فعالیت می‌کند هر چند که در زمینه نشر مفاهیم و خلق گفتمان‌های نوین حوزه اجتماعی نیز فعال است. کسب‌وکارهای نوپا معضلات بسیاری دارند که برخی از آنها شامل کمبود نقدینگی، نداشتن تخصص کافی برای توسعه کسب‌وکار، نداشتن فضای فیزیکی، عدم ارتباط با سرمایه‌گذاران و دیگر معضلات می‌شود. در این زمینه، شتاب‌دهنده هم نو نیز مانند بسیاری از شتاب‌دهنده‌های دیگر به کسب‌وکارهای نوپا کمک می‌کند تا بتوانند مرحله پُرریسک شروع کسب تا پایداری کسب‌وکار را راحت‌تر سپری کنند.
وی در ادامه به تشریح نوع کسب‌وکارهای مورد نظر شتاب‌دهنده اجتماعی هم نو پرداخت و گفت: تفاوت ما با شتاب‌دهنده‌های دیگر این است که ما بر کسب‌وکارهای اجتماعی متمرکز هستیم. به طور کلی کسب‌وکارهای اجتماعی شامل کسب‌وکارهایی هستند که معضلات و مشکلات اجتماعی را شناسایی کرده و تلاش می‌کنند تا با استفاده از ظرفیت‌های موجود در جامعه مشکلات بخش آسیب دیده اجتماع را برطرف کنند. بر این اساس هم هدف و هم فرآیند این کسب‌وکارها باید اجتماعی باشد.
محدوده فعالیت شتاب‌دهنده هم نو
مدیرعامل شتاب‌دهنده هم نو با بیان این که تقسیم‌بندی ما در حوزه کسب‌وکار شامل سه بخش می‌شود، توضیح داد: یک بخش این است که ما مشکلات را از منظر اقشار مختلف بررسی کنیم. برای مثال زنان سرپرست خانوار، کودکان کار، زندانیان، معتادان و اقشار دیگر که آسیب‌دیده یا آسیب‌پذیر هستند در این بخش قرار می‌گیرند. بخش دوم شامل مشکلات منطقه‌ای می‌شود. این بخش بیشتر شامل مشکل آب استان خوزستان، مساله گاندوها در سیستان و بلوچستان، مساله خشک شدن دریاچه ارومیه و مشکلاتی از این قبیل است. در بخش سوم نیز، موضوعات شامل مسائل مربوط به سبک زندگی می‌شود. در این بخش موضوعاتی مانند تنهایی، کودک همسری، ضعف هوش مالی و مشکلات این چنینی قرار می‌گیرد.
وی در پاسخ به این پرسش که الگوی تأمین مالی برای رفع این مشکلات در کسب‌وکار شما چگونه است، پاسخ داد: در گذشته کنشگری اجتماعی معمولاً به صورت خیریه و سازمان‌های مردم نهاد بود. عمر این فعالیت‌ها وابسته به میزان و مدت حمایت خیران بود و زمانی که حمایت خیران به هر دلیلی قطع می‌شد، آنها هم از صحنه فعالیت حذف می‌شدند. ما در شتاب‌دهنده هم نو قصد داریم سبک جدیدی از کسب‌وکارهای اجتماعی را ایجاد کنیم. راه ادامه کنشگری اجتماعی این است که فضای این فعالیت تغییر کند. کسب‌وکارهای نوین اجتماعی باید بیزینس مدل معین خودشان را داشته باشند و بتوانند به پایداری برسند. به عبارت دیگر کسب‌وکارها باید بتوانند خودشان را اداره کنند و مسیری که در نظر دارند را با اتکا بر فرایندهای مولد مالی پیش بگیرند.
کسب‌وکارهای انتفاعی و غیرانتفاعی
رسولی درباره شیوع شیوه نوین کسب‌وکارهای اجتماعی توضیح داد: این کسب‌وکارها هم انتفاعی هستند و هم غیرانتفاعی. برخی از کسب‌وکارهای ما غیرانتفاعی هستند. در این نوع از کسب‌وکار، هزینه‌ها پوشش داده می‌شود اما سودآوری برای سهام‌دار ندارد. برخی از کسب‌وکارها هم انتفاعی هستند. این کسب‌وکارها سود به دست آمده را برای توسعه خودشان باید هزینه کنند. در این الگو نیز سهامداران سودی دریافت نمی‌کنند بلکه سود به دست آمده مجدداً به چرخه فعالیت‌های اجتماعی برمی‌گردد.
وی درباره تفاوت این سبک کسب‌وکار با مدل‌های قدیمی توضیح داد: تلاش ما این است که کسب‌وکارها بتوانند سریع‌تر به پایداری برسند و این گونه نباشد که همیشه نیازمند کمک‌های خیرین باشند و اگر روزی آن کمک‌ها قطع شد سقوط کنند. تفاوت اصلی ما با کنشگری سنتی در عرصه اجتماعی همین موضوع است.
مدیرعامل شتاب‌دهنده هم نو با تاکید بر این که در کسب‌وکارهای اجتماعی رفع نیازهای جامعه از کسب درآمد اولویت بیشتری دارد، گفت: شرط اول کسب‌وکارها اثر گذاری اجتماعی است. شرط دوم این است که سود به صاحبان سهام نباید برگردد و باید هزینه توسعه شود. برخی از مجموعه‌ها اصلاً سود برنمی‌دارند. در برخی از کسب‌وکارهای ما بهای تمام شده محصول به اندازه بهای فروش است. به بیان دیگر قیمت تمام شده و قیمت فروش برابر است. این کسب‌وکارها سودی ندارند و حتی اعضای هیات مدیره هم حقوق می‌گیرند و برداشت سود ندارند.
نقش ناحیه نوآوری شریف در توسعه فعالیت
رسولی با اشاره به این که شتاب‌دهنده هم نو از دل دانشگاه صنعتی شریف بیرون آمده است، گفت: «آقای دکتر حمیدی مطلق، مؤسس شتاب‌دهنده و آقای ملکی از اعضای هیات مدیره شتاب‌دهنده» فارغ التحصیل دانشگاه شریف هستند و همچنین بسیاری از همکاران دیگر ما از جمله آقای قاسمی نیز از فارغ‌التحصیلان دانشگاه شریف است. این ایده از دل دانشگاه شریف بیرون آمده است. فضای فیزیکی شتاب‌دهنده ما نیز در پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه شریف است. ارتباطات برای جذب افراد و بیزینس مدل‌هایی که به ما ارائه می‌شود نیز اکثراً از طرف بچه‌های شریف است. علاوه بر این شبکه سرمایه‌گذاران ما نیز بیشتر متشکل از فارغ‌التحصیلان قدیمی دانشگاه شریف است. بر این اساس اتمسفر دانشگاه شریف به ما کمک زیادی می‌کند. علاوه بر این شبکه شرکت‌هایی که در ناحیه هستند نیز می‌توانند به ما کمک کنند تا بتوانیم بُرش اجتماعی فعالیت‌های آنها را توسعه دهیم.
به گفته رسولی، همچنین پارک علم و فناوری شریف قول این همکاری را به ما داده است که بتوانیم پلتفرم‌هایمان را به صورت آزمایشی (پایلوت) در ناحیه نوآوری شریف راه‌اندازی کنیم. این کار باعث می‌شود هم به اعضای منطقه طرشت کمک شود (چرا که کسب‌وکارهای ما ذاتاً اجتماعی هستند و نفع عام دارند) و هم ما بتوانیم کسب‌وکارهای جدید را عارضه‌یابی کنیم.
