رییس پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف، در مصاحبه‌ای که با کارآفرین نیوز داشته است به گفتگو درباره تعامل پارک‌های علم و فناوری با شرکت‌های دانش‌بنیان و تاثیر ناحیه نوآوری شریف در اکوسیستم کارآفرینی پرداخته است. در ادامه مصاحبه کامل را بخوانید.
ساعت ۷:۴۵ دقیقه صبح است و رییس پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف که در پاراگراف‌های بعدی با او بیشتر آشنا می‌شویم، آماده شروع مصاحبه‌ای دلنشین در روزهای گرم شهریورماه است. به همراه عکاس وارد اتاقی تقریبا متفاوت‌تر از روسای پارک‌ها و دانشگاه‌ها می‌شویم.
۲ دهه نوآوری و کارآفرینی پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف را می‌توانستیم به صورت خلاصه روی دیوار اتاق آقای رییس ببینیم. طراحی منظم و مهندسی شده‌ای از فعالیت ۲۰ ساله این پارک بر تار و پود دیوار نقش بسته بود و یادآوری می‌کرد که دانشگاه صنعتی شریف، باری به هر جهت، سری میان دانشگاه‌های برتر دنیا در نیاورده است. این پارک در طول عمر ۲۰ ساله‌اش آنقدر روسای متفاوتی به خود دیده تا پارک علم و فناوری دانشگاه تبدیل به اسطوره و الگوی سایر پارک‌های علم و فناوری کشور شود.
داستان پارک علم و فناوری و ناحیه نوآوری این دانشگاه برتر کشور را در ادامه می‌خوانیم.
پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف در سال ۱۳۹۵ تأسیس شد. با شکل‌گیری پارک، فعالیت‌های مرتبط با کارآفرینی و شکل‌گیری شرکت‌های دانش‌بنیان در دانشگاه صنعتی شریف که به تدریج از سال ۱۳۷۹ توسعه یافته بودند، به صورت یکپارچه زیر نظر پارک قرار گرفت. این مجموعه به عنوان یک پارک دانشگاهی در نظر دارد با ایجاد یک تعامل برد-برد میان بدنه علمی دانشگاه و دیگر نهادها به یک الگوی ملی در زمینه توسعه پایدار و ارزش‌آفرینی در سطح جامعه تبدیل شود.
هویت‌بخشی به ناحیه نوآوری شریف در اطراف پردیس اصلی دانشگاه و کمک به رونق کسب‌وکارهای فناوران مستقر در این ناحیه یکی از برنامه‌های مهم پارک محسوب می‌شود.
ناحیه نوآوری شریف را بشناسیم
ناحیه نوآوری شریف با شعار «کانون امید و ارزش‌آفرینی» در دی‌ماه ۱۳۹۷ به طور رسمی به جامعه فناوران و نوآوران معرفی شد. این فضای نوآور با وسعت ۲۵۰ هکتار شامل ۶۰۰ کسب‌وکار فناور و نوآور در صنایع مختلف است که برای «خلق ارزش مشترک» متناسب با مأموریت، توانمندی و شایستگی محوری خود به ایفای نقش می‌پردازد. ناحیه نوآوری شریف در میان خیابان آزادی و سه بزرگراه شهید جناح، شیخ فضل‌الله‌نوری و یادگار امام واقع شده است. هم‌اکنون بیش از ۶۰۰ شـرکت، ۱۹ شــتابدهنده، ۱۵ صندوق، شرکت سرمایه‌گذاری و ۱۰ مرکز نوآوری در آن مستقر هستند.
مهمترین اصل در ناحیه نوآوری شریف، توسعه با محوریت بخش خصوصی و بدون مشارکت مستقیم نهادهای دولتی است. پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف به عنوان متولی راهبری این ناحیه، تسهیل‌گری لازم را در ورود کسب‌وکارهای فناور و رشد بازیگران زیست‌بوم نوآوری و کارآفرینی در منطقه انجام خواهد داد تا ارزش‌آفرینی حداکثری محقق شود.
بهنام طالبی که از اول فروردین ماه سال گذشته به عنوان رییس پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف منصوب شد، دارای بیش از یک دهه سابقه فعالیت در عرصه زیست‌بوم نوآوری و فناوری کشور است. او در سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ مدیریت مرکز رشد و کارآفرینی دانشگاه شریف را بر عهده داشت.
در این گفت‌وگو که از نظر می‌گذرانید، طالبی از ویژگی‌های خاص نخبگانی می‌گوید در شرکت‌های دانش‌بنیان ناحیه نوآوری مشغول به فعالیت هستند و ماندن و خدمت به کشور را بر رفتن و مهاجرت ترجیح دادند.
آقای دکتر طالبی؛ متشکریم از وقتی که در اختیار پایگاه خبری کارآفرین‌نیوز قرار دادید. به طور تقریبی تلاش کردیم با تعدادی از مدیران عامل‌های شرکت‌های دانش‌بنیان، شتابدهنده‌ها و استارتاپ‌های مستقر در ناحیه نوآوری دانشگاه گفت‌وگو کنیم. به عنوان رییس پارک، می‌خواهم ارزیابی‌تان را از پارک علم و فناوری و ناحیه نوآوری دانشگاه صنعتی شریف بدانم.
حدود ۵۲ پارک علم و فناوری تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به صورت فعال در کشور داریم اما پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف نسبت به سایر پارک‌های علم و فناوری کشور ۲ ویژگی خیلی خاص دارد. نخست اینکه زمین، دارایی پارک شریف نیست. در همه پارک‌های علم و فناوری کشور، اولین نکته بعد از بلوغ شرکت‌ها، پیشنهاد واگذاری زمین به صورت اجاره بلند مدت و در برخی موارد استثنا به صورت قطعی است. در پارک علم و فناوری شریف در محدوده ۲۵۰ هکتاری که تحت حمایت پارک است، زمینی نداریم که خودمان واگذار کنیم اما با این وجود خیلی مورد خطاب هستیم.
این موضوع نشان می‌دهد در وهله اول، ارائه زمین و مباحثی به این صورت برای دانش بنیان‌ها و شرکت‌هایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، اولویت اصلی نیست. تفاوت دوم پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف با سایر پارک‌های علم و فناوری کشور این است که در محدوده پارک علم و فناوری شریف، مردم عادی زندگی می‌کنند.
هیچ دیوار و حصاری بین خودمان و مردم نکشیده‌ایم و اینطور نیست که افراد برای ورود به آن اجازه بگیرند. ۱۰ درصد افراد داخل ناحیه نوآوری شریف، شرکت‌های دانش‌بنیان هستند.
الان چند هزار نفر از مردم در ناحیه نوآوری شریف زندگی می‌کنند؟
تخمین زده می‌شود حدود ۵۰ هزار نفر در محدوده ناحیه نوآوری شریف زندگی روزمره دارند و پنج هزار نفر معادل ۱۰ درصد این جمعیت، مربوط به دانش‌بنیان‌ها است. این ۲ ویژگی، پارک دانشگاه شریف را منحصر به فرد کرده است و مدل جدیدی در پارک‌داری و زیست‌بوم فناوری و نوآوری کشور ارائه می‌دهد که مسئولیت ما را سخت‌تر می‌کند. چون خودمان در عین حال که فعالیت روزمره پارک را پیش می‌بریم، باید الگوسازی هم انجام دهیم.
البته از سمت دانشگاه و فعالیت‌هایی که انجام می‌دهیم هم انتظار می‌رود شریف به نوعی الگوساز باشد. در تاریخچه فعالیت‌ها در حوزه فناوری و نوآوری هم به نوعی این مسئولیت را به دوش داشتیم و الگوساز بودیم. همچنین در اغلب زیرساخت‌هایی که در دانشگاه به صورت مدیریتی داریم جزو اولین‌های کشور و شاید به صورت خاص اولین بودیم.
مرکز کارآفرینی شریف جزو یک یا ۲ مرکز کارآفرینی اول کشور است که در سال ۱۳۷۹ تاسیس شد. مرکز رشدمان سومین مرکز رشد کشور در سال ۱۳۸۲ بود. صندوق پژوهش و فناوری، شاید بشود گفت جزو اولین صندوق‌هایی است که در حوزه دانشگاهی شکل گرفته است و جزو سه صندوق اول بودیم. مجتمع خدمات فناوری، مدرسه اشتغال و اولین شتابدهنده دانشگاهی متعلق به دانشگاه صنعتی شریف است. مفهوم ناحیه نوآوری توسط دانشگاه شریف برای نخستین بار به کار گرفته شد و برج فناوری برای اولین بار در شریف نمونه عملیاتی شده دارد که با بودجه غیردولتی شکل گرفته است.
دانشگاه صنعتی شریف همیشه در همه مباحث علم و فناوری از ۲ دهه گذشته پیش قدم بوده و طلایه‌دار و جزو اولین‌ها است که مسئولیت ما را خیلی سخت‌تر می‌کند. عزیزان زیادی در تحقق این موفقیت‌ها زحمت کشیده‌اند و جا دارد یادی کنیم از مرحوم آقای دکتر رضا روستاآزاد، رییس پیشین دانشگاه شریف و مجید دهبیدی‌پور، رییس پیشین پارک که به نوبه خود از زحمات و جانفشانی‌های‌شان همچنین سایر عزیزانی که در این مسیر قدم برداشتند، تشکر می‌کنم.
دانشگاه صنعتی شریف همیشه در همه مباحث علم و فناوری از ۲ دهه گذشته پیش قدم بوده و طلایه‌دار و جزو اولین‌ها است که مسئولیت ما را خیلی سخت‌تر می‌کند. عزیزان زیادی در تحقق این موفقیت‌ها زحمت کشیده‌اند و جا دارد یادی کنیم از مرحوم آقای دکتر رضا روستاآزاد، رییس پیشین دانشگاه شریف و مجید دهبیدی‌پور، رییس پیشین پارک که به نوبه خود از زحمات و جانفشانی‌های‌شان همچنین سایر عزیزانی که در این مسیر قدم برداشتند، تشکر می‌کنم.
ناحیه نوآوری شریف قرار است به زودی تبدیل به قطب توسعه کسب‌وکارهای فناور و دانش‌بنیان در پایتخت ایران شود. به عقیده جنابعالی نقش دانش‌بنیان‌ها در اقتصاد این روزهای کشور چیست؟
این سوال تخصصی است و مدل‌های مختلفی از جواب در مصاحبه‌های مسئولان و کارشناسان آورده شده است. به نقلی، کمتر از یک درصد تولید ناخالص داخلیِ کشور از دانش‌بنیان‌ها تاثیر می‌گیرد و به نقلی دیگر، حدود پنج درصد. این میزان بر اساس مکانیزم‌های محاسبه‌ای که در تولید ناخالص داخلی هست، می‌تواند متفاوت باشد اما یک یا پنج درصد با توجه به پتانسیلی که در حوزه دانشی کشور وجود دارد، در کل عدد کوچکی است. از دانشگاه‌های خوب کشور گرفته تا استادان و دانشجویان خوب و مستعد، انتظارمان را برای تاثیرگذاری دانش‌بنیان‌ها در تولید ناخالص داخلی بیشتر می‌کند. امیدوارم به عنوان بخشی از بازیگران اکوسیستم در این مسیر حرکت کنیم و خدمتگزار باشیم.
قرار است این سهم به چقدر افزایش یابد؟
این موضوع به سمت افزایشی است. ناگزیریم به این سمت حرکت کنیم و کشور ناگزیر است به سمت استفاده و بهره‌برداری از دانش بنیان‌ها در اقتصادش برود و این اتفاق خواهد افتاد. قانون جهش تولید دانش‌بنیان یکی از زیرساخت‌های خوبی بود که بستر را فراهم کرده است. اگر بتوانیم به این قانون به نوعی عمل کنیم، به نظر من سرعت‌مان برای رسیدن به درصدهای بالاتر و شرایط بالاتر بهتر و تندتر خواهد شد.
نکته‌ای که در مصاحبه با شرکت‌های دانش‌بنیان برای من جذاب به نظر رسید، این بود که بیشترشان دهه هفتادی بودند و ما دهه شصتی‌ها شوق زیادی در آنها می‌دیدیم که دوست دارند به سمت کارآفرینی بروند و آینده خوبی برای کارآفرینی کشور متصور شوند. چه افقی برای آنها متصور هستید؟
در تکمیل حرف‌های شما بگویم که حتی دهه ۸۰. الان افراد کلیدی داریم که بچه‌های دهه هشتادی هستند یا مدیر یا جزو افراد تاثیرگذار در کسب و کار خودشانند. ما دهه شصتی‌ها نسل جنگ تحمیلی هستیم. من متولد سال ۶۱ هستم و حین جنگ به دنیا آمدم. زندگی ما تحت‌تاثیر اثرات آن بود. کشور تا اواخر دهه شصت درگیر جنگ بود و بعد هم درگیر ویرانی‌های بعد از جنگ. بعد از آن، حرکت به سمت توسعه و پیشرفت بود و قابل تصور است که نسل ما نسلی بود که کمتر می‌توانست به این سمت برود. از طرفی، مباحث تکنولوژی هم بی‌تاثیر نبود. اتفاقاتی الان در حوزه فناوری و نوآوریِ دنیا در کشور افتاده است و ابزارهای مختلفی در دسترس جوانان وجود دارد که برای رسیدن به اطلاعات روز و دانش مضاعف، کار را تسهیل می‌کند.
سال ۹۰ که دانشجو بودم، تصمیم گرفتم کسب و کاری راه بیاندازم و دنبال این بودم که محتوای آنلاین راه‌اندازی کنم و محصول‌های خاصی را با ابزار خاصی به مشتریان برسانیم. اما فکر نمی‌کردیم روزی بیاید از طریق گوشی موبایل بتوانیم این کار را انجام دهیم. الان جای رشد و پیشرفت برای افراد خیلی وجود دارد. فکر می‌کنیم این رشد بیشتر هم خواهد شد و پیش‌بینی من این است که در محدوده دانشگاه خودمان ظرف پنج سال آینده اتفاقات متفاوتی رخ می‌دهد.
این موضوع را به دلایل اقتصادی، توجهی که از سوی حاکمیت و مراکز بین‌الملل به علم می‌شود و پتانسیلی که مجموعه شریف دارد، بیان می‌کنم.
با این حال، در دل همین فناوری‌ها و نوآوری‌ها، استارتاپ‌های خیلی زیادی شکست می‌خورند. به نظرتان این موضوع ریشه در چه عواملی دارد و باید چکار کرد که این شکست‌ها کمتر شود؟
شکست، لازمه موفقیت است و تقریبا می‌توان گفت در دنیا هم همینطور است. به صورت نادر می‌توان مواردی پیدا کرد که با سعی اول به موفقیت رسیده باشند؛ یا ایده‌شان خاص بود یا شرایط ویژه داشتند. وقتی با همه کسانی که به موفقیت رسیده‌اند، حرف می‌زنید تعداد زیادی شکست و عدم موفقیت در پرونده و خاطرات‌شان می‌توانید ببینید. دورانی که در معاونت پژوهشی دانشگاه صنعتی شریف بودم، تیمی متشکل از ۲ طلایی المپیاد کامپیوتر جهان داشتیم. این ۲ نفر، استارتاپی طراحی کردند که نسخه‌ها به صورت آنلاین اسکن شود و دارو از داروخانه به دست بیمار برسد. هر چند ایده جالبی بود اما به دلایلی و به خاطر برخی قوانین وزارت بهداشت، شکست خورد. هر ۲ از هم جدا شدند که یکی از آنها موتور جستجوی ترب را ایجاد کرد و دیگری شرکت کوئرا را که در حوزه کدنویسی، برنامه‌نویسی، صلاحیت‌سنجی کدنویسان و ارتقای‌شان فعالیت می‌کند تاسیس کرد. همانطور که می‌بینید، این شکست در موفقیت هر ۲ نفر خیلی تاثیر داشت.
هر ۲ نفر از نظر هوش، استعداد و رزومه، طوری بودند که می‌توانستند موفق شوند و تجربیات دیگری هم داشته باشند. در هر بخشی از دنیا هم می‌توانستند این موفقیت را امتحان کنند. اما در کشور ماندند و جزوِ موارد موفق ما در ناحیه نوآوری شریف هستند.
به ماندن در کشور اشاره کردید. آیا این شکست باعث نمی‌شود که بخش اعظمی از نخبگان از کشور بروند؟
به الگوی خروج از کشور از ۲ منظر می‌توان نگاه کرد. نخست اینکه رفتن دانشجویان و نخبگان به خارج از کشور اگر با هدف آموختن، برگشتن و خدمت کردن به کشور باشد باید مورد استقبال قرار گیرد. موردهای متعددی در کشور داریم که این اتفاق برای‌شان رخ داده و از تجربیات جهانی بهره‌مند شدند، به کشور برگشتند و در حال خدمت هستند.
اگر با این منظور به موضوع نگاه کنیم حتی جذاب است و به نوعی می‌توان گفت حتی کمک حال ما برای رشد و پیشرفت سریع‌تر است. شتابی که در یک دهه گذشته در اکوسیستم نوآوری و فناوری کشور رخ داده خیلی از افرادی که تاثیر گذار بودند از افرادی هستند که تجربه حضور در خارج از کشور داشتند.
از منظر دوم اگر بخواهیم نگاه کنیم که این رفتن به برگشت منتج نشود و به نوعی این دوستان برنگردند، این موضوع می‌تواند سبب خسران شود، که بخشی از آن بر دوش ماست؛ چرا که به عنوان افرادی که در کشور برنامه‌ریزی می‌کنیم، باید بستری فراهم کنیم که نخبگان به ادامه مسیر کاری و زندگی بپردازند.
اما شرایط، مهم است و اگر بتوانیم شرایطی برای ماندن‌شان فراهم کنیم در کشور ما جذابیت‌های بیشتری برای کسب تجربه و آموختن نسبت به بازارهای جهانی وجود دارد. پس، بُعد دوم این است که بستر را فراهم کنیم تا با وجود جذابیت‌ها، به کشور برگردند چون برگ برنده‌ای داریم که در کشور خودشان بمانند و خدمت کنند. این برگ برنده را باید استفاده کنیم.
رفتن و مهاجرت، لزوما چیز بدی نیست اما اگر برنامه داشته باشیم و از آن استفاده کنیم، می‌تواند مثبت و مفید باشد که به سیاست‌های کشور برمی‌گردد. در این یک دهه اتفاقات خوبی افتاد و تعداد زیادی از افرادی که به خارج از کشور رفتند، برگشتند و تجربیاتی از آن سمت دارند. اما مهاجرت به آن معنی برنگشتن، پارامترهای متعددی در آن دخیل است و فقط بحث‌های فناوری و نوآوری نیست؛ بلکه بحث اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و بحث‌های متعددی در آن درگیر است.
این را می‌دانم در جلسات، گاهی اوقات که با عزیزان درباره این مسائل حرف زده می‌شود برنامه‌های متعدد وجود دارد. در آینده نه چندان دور، این روند حتی در مواردی معکوس می‌شود و خیلی از کشورهای دیگر به سمت ما می‌آیند برای اینکه در این حوزه، هم تجربه کسب کنند و هم به نوعی می‌توان گفت به سمت ایجاد کسب و کار خودشان بروند و در کشور خودشان چنین کارهایی انجام دهند.
آقای دکتر طالبی؛ از مدرسه اشتغال سخن به میان آوردید که برای نخستین بار در دانشگاه صنعتی شریف راه اندازی شده است. سهم مدرسه اشتغال دانشگاه در کارآفرینی چقدر است؟
در مرکز کارآفرینی دانشگاه شریف، ۲ هدف اصلی را دنبال می‌کردیم. نخست، بحث فرهنگ‌سازی و ترویج کارآفرینی بود که بتوانیم در قشر دانشجو انگیزه اولیه ایجاد کنیم تا به این سمت بیایند و از سوی دیگر، طرح مسأله کنیم که چنین فضاهایی وجود دارد. هدف دوم، بحث توانمندسازی بود تا کسانی را که به سمت کارآفرینی آمدند، توانمند و کمک کنیم آموزش‌های لازمی آنها بدهیم. در این فرایند، فاصله‌ای وجود داشت که شاید دانشجویان هنوز به شناخت لازم از استعدادها و توانمندی‌های‌شان نرسیده باشند.
بنابراین در مدرسه اشتغال، خودشناسی خیلی پر رنگ بود. افرادی داشتیم که فکر می‌کردیم این شخص از نظر آینده شغلی می‌تواند تبدیل به کارآفرین خوبی شود اما در نهایت به این می‌رسید که می‌تواند کارمند خوبی باشد.
مدرسه اشتغال بیشتر با این هدف در سال ۱۳۹۴ طراحی و راه‌اندازی شد که دانشجویان با وجود فرهنگ‌سازی در حوزه‌های مختلفی انگیزه می‌گیرند. همچنین دوره خودشناسی هم برای آنها برگزار می‌کنیم که با استعدادهای خود آشنا و بعد به سمتی هدایت شوند که شاید استعدادش را دارند. این فاصله را از طریق مدرسه اشتغال پر کردیم.
به تازگی، دیالوگ خوبی هم داشتیم که به نوعی دیگر، مدرسه اشتغال را توسعه دهیم. به عبارت دیگر مدرسه اشتغال دانشگاه صنعتی شریف فقط سرویس دهنده به داخل دانشگاه نباشد و این تجربه را به سایر نقاط کشور منتقل کند. اما ظرف انسانی و بودجه‌ای محدود دارد.
مدرسه اشتغال تاکنون بین هزار تا ۲ هزار نفر را جذب کرده است. در کل به برنامه‌هایی که جزو اهدافش بود، دست یافت هر چند عدد بزرگی نیست. اما ظرف مدرسه محدود است و باید به صورت پلتفرمی در بیاید تا افراد بیشتری از آن استفاده کنند. همچنین از نظر ساختاری جایگاه با ثباتی داشته باشد که تغییرات داخل دانشگاه از نظر مدیریتی و سیاستی، کمتر در ساختار مدرسه اثرگذار باشد.
البته شیوع کرونا هم بی‌تاثیر نبود، چون نشست‌های مدرسه اشتغال بر اساس جلسات حضوری با استادان و خِبرگان کارآفرینی بود که به حاشیه رفت و باعث شد کمرنگ شود. امیدواریم مدرسه اشتغال را با ساختار جدیدی احیا کنیم و در عین حال ظرفیت را افزایش دهیم که مخاطبان بیشتری داشته باشد.
دورانی که در کسوت سرپرست دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزیِ فناوری وزارت علوم فعالیت می‌کردید، از همه پارک‌های علم و فناوری کشور بازدید به عمل آوردید. مهمترین ضعف پارک‌های فعلی علم و فناوری را در چه عواملی می‌دانید؟
بحث تخصصی و مفصلی است.
معتقدم، سیاست ارائه مجوز، ویژه و اختیاراتی که رئیس پارک علم و فناوری دارد، ویژه است. رئیس پارک می‌تواند تعداد زیادی از شرکت‌ها را معاف از مالیات کند. در حوزه فناروی و نوآوری، امتیازات رییس پارک ویژه است و نباید به سمتی برویم آنقدر مجوز بدهیم که بعد، این امتیازات از ما گرفته شود.
بعضی از پارک‌های کشور پارک نیستند؛ در حالت خوشبینانه مرکز رشد خیلی بزرگی هستند و با آن معانی پارک فاصله دارند. پس، به این نکته توجه کنیم مخاطب‌مان چه کسی است. شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان، پارک فناوری پردیس، پارک خراسان رضوی و پارک علم و فناوری شریف جزو پارک‌های موفق هستند که هر کدام ویژگی خاصی دارند. در اغلب موارد، دغدغه در بحث پارک‌ها بیشتر این است که یک سری زیرساخت فراهم کنیم تا شرکت‌های دانش‌بنیان در این زیرساخت‌ها بتوانند حضور ماندگاری داشته باشند.
الان در شریف شرکتی که مستقر می‌شود زمین و ساختمان خودش را دارد و حضور در ساختمان مدت زمان ندارد؛ تا ابد می‌تواند در ناحیه باشد. این موضوع اما در برخی از پارک‌های کشور صدق نمی‌کند چون منبع زمین، دولتی است و به صورت اجاره بلندمدت، واگذار می‌کنند که باعث ریزش مخاطبانشان شده است. چون آن شرکت احساس می‌کند شاید کار بلند مدتی انجام نمی‌دهد.
این بحث، در تغییر نگرش پارک‌ها باید رخ دهد که همیشه به آن اشاره می‌کردم. پارک‌های علم و فناوری ما متاسفانه به جای اینکه خدمات دهنده و خدمتگزار شرکت‌های دانش‌بنیان باشند، برعکس عمل می‌کنند. پارک‌ها حاکم شرکت‌ها نیستند اما گاهی اوقات تصمیماتی گرفته می‌شود و رییس پارک گاهی در جلسات طوری صحبت می‌کند که انگار خودش رییس و مدیر شرکت‌های دانش‌بنیان است. از سمت شرکت تصمیم‌گیری می‌کنند در حالیکه شرکت، دغدغه و مسئولیت دیگری دارد و ما نباید جای آنها تصمیم بگیریم.
رییس پارک علم و فناوری نباید بنشیند که از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان مورد خطاب قرار بگیرد اما باید برود به صورت فعال همه شرکت‌ها را شناسایی کند. این موضوع در بحث پارک‌های علم و فناوری دانشگاهی خیلی مبتلابه است. شاید از پارک‌های استانی کمتر انتظار رشد داشته باشیم اما از پارک‌های دانشگاهی به شدت انتظار داریم در حوزه ایجاد کسب و کارهای جدید و به‌روز فعال و برنامه داشته باشند.
