کشاورزی ماهواره ای از جمله فناوری‌های پیشرفته‌ای است که در بخش کشاورزی می‌تواند در بهبود میزان آب، کود و نهاده‌ها و نگهداری از محصولات نقش عمده‌ای داشته باشد و می‌تواند از مشکلات بعدی محصولات و بروز ضرر به کشاورزان جلوگیری کند.
در این میان استارتاپ‌هایی به میدان آمده‌اند تا بتوانند حامی کشاورزان باشند البته خود این استارتاپ‌ها باید برای پیشبرد تحقیقات و راه‌اندازی‌شان در سطح کلان حمایت‌های بخش دولتی و خصوصی را نیاز دارند.
در همین راستا برای آگاهی از چالش‌ها و راهکارها در حوزه فناوری کشاورزی ماهواره‌ای خبرگزاری بازار گفتگویی با «علیرضا حاجی تبار، مدیر استارتاپ ست پلت عضو پارک علم و فناوری شریف» که در حوزه کشاورزی ماهواره‌ای فعالیت دارد انجام داده است که در ادامه می‌خوانیم.
مختصری درباره شروع فعالیت استارتاپ‌تان (ست پلت) توضیح دهید.
از سال ۹۶ ایده در خصوص فعالیت در حوزه ماهواره به ذهنمان آمد و در ادامه سال ۹۷ جدی‌تر شد تا اینکه فعالیت مان سال ۹۸ در پارک علم و فناوری شتاب دهنده شریف شروع شد. چون بخش ماهواره ای در حوزه های مختلف است از طرفی ما دغدغه موضوع کشاورزی داشتیم از این رو برآن شدیم تا به بخش کشاورزی خدمت رسانی کنیم.
فعالیت شما برای چه بخش‌های کشاورزی و با چه مقیاس میزان زمین مناسب است؟
مشتریان هدفمان، کشاورزان و زمین‌داران بزرگ کشور هستند که بالای ۵۰، ۱۰۰ هکتار زمین دارند چرا که ماهواره در سطح وسیع تری نقشه و خدمات ارزان‌تری را در اختیارشان قرار می‌دهد البته کشاورزان با زمین‌های ۳ تا ۵ هکتاری داریم اما مشتریان هدفمان کشاورزان بزرگ مقیاس کشور هستند و در عین حال که نرم افزارها بومی خودمان است و عملاً افراد در سنجش از راه دور و کشاورزان نرم‌افزار خاصی استفاده نمی‌کنند و بلکه توسط یک سری سرورها به صورت end to end کار انجام می‌شود یعنی به این صورت که نقشه خام می‌آید الگوریتم قبلاً توسط ما توسعه داده شد و نقشه در کمتر از یک دقیقه تولید می‌شود و در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد در لایه‌های مختلف حتی به سازمان‌های دولتی خدمت ارایه می‌دهیم سازمان‌های تصمیم گیرنده در بخش کشاورزی مشتری هدف اصلی ما در بخش Business to Government هستند.
آماری از هزینه کشاورزی ماهواره‌ای در مقایسه با کشاورزی سنتی و میزان درصد بهبود آب و خاک و غیره دارید؟
در ایران آماری نداریم چون پارامترهای مختلفی داریم که هنوز آمار در این حوزه تهیه نشده است. از طرفی هم سازمان‌های دولتی یک ساختاری دارند که معمولاً سنتی بودن با تکنولوژی بودنشان نمی‌خواند و با هم مخالفند برای مثال ما حدوداً سه سال پیش فعالیتمان را شروع کردیم با این دوستان جلسات مختلفی را برگزار کردیم خروجی این جلسات چی شد این بود که خودشان این کارها انجام بدهند اگر سه سال پیش انجام می‌شد مثل خیلی از کشورهای بزرگ عقب نبودیم در حالیکه الان عقب افتادیم.
آیا به عنوان اولین مجموعه در این حوزه کار را شروع کردید؟ در مقایسه با سایر سرویس‌های خارجی در چه سطحی هستیم؟
در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ که برای ماهواره‌ها بخشی از آن برای کشاورزی محیط زیست رایگان شد و ما حدوداً سه سال پس از آن در ایران کار را شروع کردیم درحالی که جزو اولین مجموعه‌ها بودیم که در سطح وسیعی فعالیت داشتیم و به جرأت می‌توانم بگویم به نصب سرویس‌های خارجی در آن زمان چیزی کم نداشتیم در عین حال که چالش‌های زیادی داشتیم. برای مثال شرکت‌های دانش‌بنیان از جمله ما خیلی سخت در مناقصه‌ها برنده می‌شوند و از طرفی بخش دولتی به سختی پروژه به آنها می‌دهد؛ در حالی که مجموعه ما این محصول را تولید کرده بود اما اعتماد به مجموعه‌هایی شد که می‌خواستند این محصول را تازه تولید کنند. این مسأله برای ما که محصولی سه سال پیش داشتیم بسیار سخت بود از طرفی هم باعث شد تا هر کشاورزی در این حوزه داده‌های درستی نداشته باشد و کار جدی شروع نشود.
کشاورزی ماهواره‌ای در بخش کشاورزی چه کمک‌هایی می کند؟
یکی از کمک‌هایی که می‌کنیم به کشاورزان تا میزان نهاده‌شان را کنترل کنند در واقع مانیتور بخش کشاورزی هستیم. به این صورت که کشاورز وضعیت زمین را می‌تواند بررسی کند و آن را بهبود بدهد مثلا نیاز به آبدهی و کوددهی دارد، تا اینکه خسارت نبیند این هشدار را زودتر به آنها می‌دهیم تا جلوی خسارت گرفته شود و یا نهاده‌ها را بهینه مصرف کند از طریق نقشه‌ها کنترل نهاده داشته باشد.
هزینه پلتفرم و چگونه تصاویر را از ماهواره گرفته و تبدیل به نقشه می‌کنید؟
هزینه استارت آپ ۳ تا ۴ میلیارد تومان است و از طریق ماهواره پرتاب شده اتحادیه اروپا یا ناسا عکس‌برداری انجام می‌شود بعد از آن ما توسط api از دیتا سنترهای مربوطه مستقیم تصاویر ماهواره‌ای می‌گیریم باید اشاره کنم تصویر خام ماهواره‌ای از نظر کپی رایت مشکلی ندارد با تصویر خامی که داریم کارهای بعدی و نقشه‌ها را خودمان تولید می‌کنیم.
در منطقه در این حوزه در چه جایگاهی هستیم؟ ایران از لحاظ تجهیزات ماهواره ای و نرم افزاری در چه سطحی است؟ چه کشورهایی پیشرو هستند؟
باید بگویم از نظر تجهیزات ماهواره ای ایران در منطقه آن طور که باید حرفی برای گفتن ندارد. چون الان بهترین های آنها رزولوشن ۱۰ متر در ۱۰ متر که برای زراعت است و برای باغات مناسب نیست در حالیکه اگر ماهواره در مدار با رزولوشن یک متر باشد تصاویر و خروجی های بهتری داریم و امیدواریم روزی این اتفاق بیفتد فعلاً از نظر ماهواره ای جایگاهی خاصی نداریم اما در منطقه از نظر خدمات نرم افزاری فعلاً رقیب خاصی نداریم. چراکه کشورهای پیشرو، امریکا انگلیس ودیگر کشورهای اروپایی و البته فلسطین اشغالی که سرمایه گذاری کلانی در این حوزه انجام داده اند، که به دلیل فرهنگ کشاورزی منطقه هنوز ورودی به این منطقه نداشته اند.
وزارت کشاورزی و ارتباطات در این حوزه چه کارهایی انجام داده است جهت حمایت بخش خصوصی؟
اما چالشی که در ایران داریم این است که با وجود هزینه‌های سنگین درآمدی وجود ندارد. اما از آن سو وزارت کشاورزی ارتباطات انتظار دارند بخش خصوصی مثل ما بدون حمایت به جایی برسیم.
باید اشاره کنم که کارآفرینی در ایران خیلی سخت است اما در دنیا کشورهایی هستند که تصاویر را ارایه می‌دهند و دیگر دغدغه این را ندارند در زمانیکه نقشه مشکل دارد خیلی سریع کسی یا (ارگانی) را پیدا می‌کند تا مشکل را حل کند اما در ایران با وجودی که مجموعه‌هایی آمدند اما این مساله هنوز به بلوغ نرسیده است و از طرفی کارهای سخت‌افزاری هزینه تولیدشان در ایران بالاست و بخش خصوصی نمی‌تواند ورود کند از طرفی وزارت کشاورزی هنوز از مجموعه‌هایی مثل ما حمایت نکرده و هیچ نقشی نداشته است.
همچنین باید بگویم ۹۵ درصد مشتریان‌مان در سال قبل، امسال هم دوباره خرید کرده‌اند و آن مابقی هم چون نمی‌دانستند زمانی که مشکل دارند باید چه کاری یا زیرساختی را تغییر دهند در نهایت از ما انتظار داشتند تا برای مثال کود و سایر مسائل آنها حل کنیم در حالیکه این موارد جزو هدف مجموعه ما نیست و ما را از تمرکز اصلی‌مان خارج می‌کند در حالی که در این گونه موارد باید مجموعه‌های دیگر در کشور مثل وزارت کشاورزی، وزارت ارتباطات بیایند و زیر ساخت را فراهم کنند.
در عین حال که به جای اینکه مجموعه‌هایی را خودشان شکل بدهند باید از مجموعه‌هایی که این خدمات را دارند استفاده کنند تا بودجه درست هزینه شود و نتیجه درست بدهد. برای مثال ۱۰ تا مرکز پایش راه بیندازیم خروجی چی می‌شود؟ به چه درد کشاورزی می‌خورد؟ بخش دولتی که همچنان دغدغه این را دارد که خودش کارها را انجام دهد.
بنابراین باید سیاست‌هایمان را تغییر دهیم. همینطور که سه سال پیش ما نه تنها در منطقه بلکه در دنیا حرفی برای گفتن داشتیم اما الان نهایتاً فقط در منطقه حرفی برای گفتن داریم و دیگر در حد دنیا نیستیم چرا که عقب افتادیم در عین حال که به توانایی بچه‌ها باور دارم و نتایج خوبی خواهیم گرفت. با اینکه هزینه‌ها الان به نسبت سه سال پیش به شدت بالاتر رفته است.
با توجه به اینکه صنعت کشاورزی و کشاورزان به نسبت به استفاده و کاربرد فناوری از سایر بخش‌ها عقب تراست به نظرتان این مساله ناشی از چیست؟
در خصوص فناوری‌های جدید باید فرهنگ‌سازی شود که یکی می‌توان به فرهنگ استفاده اشاره کرد با توجه به دارا بودن اکثریت به گوشی‌های هوشمند فرهنگ استفاده را کشاورزان ما دارند اما فرهنگ استفاده از اینکه چگونه با این تکنولوژی کار کنند، برای مثال نقشه را می‌بینند و مثلاً نشان می‌دهد که مشکل آبی دارند و این را می‌فهمند، که باید زیر ساخت آبی را تغییر دهند اما نمی‌توانند کاری بکنند چون از یک طرف هزینه دارد و در عین حال که مجموعه‌ای برای حل اینکار نمی‌شناسند، اینطور می‌گویند: به فرض من میدانم این مشکل وجود دارد؛ چه کاری از دستم بر می‌آید چراکه پول تغییر زیر ساخت را ندارم با چه ریسکی انجام بدهم و فناوری را بکار گیرم. پس باید این زنجیره تکمیل شود تا کشاورزان به راحتی از آن بهره ببرند.
درباره ارز آوری صادرات چنین پلتفرم‌هایی چه نظری دارید؟ آیا ایران می‌تواند در این حوزه جایگاهی داشته باشد؟ موانع آن چه مواردی هستند؟
صدر صد می‌توانیم. اما مانعی وجود دارد، زیر ساخت سرورهای قدرتمند در ایران هزینه بالایی دارد. درحالی که در سایر نقاط گوگل مایکروسافت سرویس‌هایی را در اختیار استارتاپ‌ها قرار می‌دهند.
این درحالی است که با تمام هزینه‌های بالا، ما فقط ظرفیت ایران را داریم و می توانیم کل کشور به غیر چند نقطه مرزی را پوشش دهیم. باید اشاره کنم زیرساخت که دارای ۲۵۰ ترابایت اطلاعات است کفاف نقشه ایران را دارد. برای مثال در نمایشگاه‌های خارجی که شرکت کرده‌ایم مشاهده کردیم به راحتی مایکروسافت به شرکت‌های استارتاپی زیر ساخت ارایه می‌دهد متاسفانه در ایران فرهنگی که دیتا سنتر برای اینکه استارتاپی استفاده کنند هنوز جا نیفتاده است زمانیکه حرف از ۲۰۰ و ۳۰۰ ترابایت اطلاعات می‌زنیم، اینجاست که ارزش دیتا مشخص می‌شود.
با توجه به مواردی که فرمودید چه نشست‌هایی با وزارت کشاورزی و ارگان‌های مرتبط داشته‌اید و یا همچنان دارید؟ چه نتایجی به همراه داشته است؟
ما نشست‌های بسیاری با صندوق بیمه کشاورزی، نیروی انتظامی، پژوهشگاه فضایی و سازمان حفظ نباتات داشته‌ایم که به لطف خدا از خدمات ما استفاده کرده‌اند واین همکاری‌ها رضایت‌بخش بوده است.جلسات متعددی هم با وزارت جهاد و سازمان فضایی داشته‌ایم ولی الان دیگر علاقه‌ای به برگزاری این نشست‌ها نداریم چون بزرگترین مجموعه (وزارت جهاد) اشتباه مسیر را انتخاب کرده است و تاوانش را ما پس داده‌ایم.
سه سال پیش که می‌توانستیم قدرتی در منطقه و دنیا باشیم در حالی که الان درگیر این هستیم چرا n تا مجموعه شکل گرفته که خیلی از آنها برای پروژه خاصی شکل گرفته‌اند. اما نتیجه‌اش چه شد؟ بودجه‌ای را به دلایل بهانه تراشی‌شان شکل می‌دهند که خروجی‌اش صفر است. برای همین ما انرژی گذاشتیم برای بخش خصوصی(کشت و صنعت‌ها).
چراکه سیاست‌گذاری در کشور درست اتفاق نیفتاد و حمایت وزارت جهاد به تنها مجموعه ما که در لایه‌های مختلف خدمات‌رسانی می‌کردیم، انجام نشد. درحالی که آنها کارهای دیگری را راه انداختند.
به این صورت که وزارت جهاد مرکز پایشی برای خودش راه انداخته و کلی نیرو استخدام کرده است در حالیکه می‌بایست این موارد را به بخش خصوصی واگذار می‌کرد و انرژی‌اش را برای سیاست گذاری می‌گذاشت که چه مجموعه‌ای ارزش همکاری را دارد، چرا که وظیفه وزارت جهاد همین است. برای مثال این روند طوری باید باشد که کشاورزان بدانند چه محصولی بکارند تا کشورهای همسایه نیاز دارند نه اینکه همه محصولات بکارند که آنقدر ارزان شود کشورهای همسایه بیایند ببرند از آن طرف بگوییم صادراتمان بالا رفته است!
این درحالی است که صادرات بالا نرفته، بلکه ضرر کرده ایم و این ناشی از مدیریت غلط است. از طرفی هم باید زنجیره غذایی کشور کنترل کنیم مثلا چرا باید بگوییم فلان محصولی نیست؟ در حالیکه این مساله یک زیر ساخت قدرتمند می‌خواهد اما بخش خصوصی شاید بعد از سه چهار سال تامین کند برای مثال مجموعه ما بعد از سه سال تازه توانسته مقداری زیرساخت بخرد و بخش خصوصی نمی‌تواند از عهده این هزینه‌ها بر بیاید و اگر هزینه‌ها را چند سال پیش درست خرج می‌کردند به جرات می‌توان بگویم که می‌توانستیم بخشی از زنجیره غذایی را کنترل کنیم می‌توانستیم بفهمیم چند هکتار برنج و یا سایر محصولات بکاریم و بدانیم چقدر کمبود داریم یا چقدر کشورهای همسایه‌مان کمبود دارند. با اینکه این مساله نیاز کشور است اما بخش دولتی از جای دیگر و به اشتباه این نیاز تامین می کنند که این مساله برای ما سخت است. درحالی که منِ بخش خصوصی از لحاظ نرم‌افزاری اطلاعات را تجزیه و تحلیل می‌کنم و در اختیار قرار می‌دهم که بچه‌های ما به نحو بسیار خوبی اینکار انجام داده‌اند.
کلام پایانی خود را بفرمایید
با توجه به اینکه مجموعه ما چندین جلسه با وزارت جهاد در زمان وزیر قبلی کشاورزی و معاونان داشته‌ایم حال امیدواریم تا وزیر کشاورزی جدید این موارد به گوششان برسد؛ باز هم می‌گویم با وجودی که می‌توانستیم سه سال پیش مجموعه‌ای قدرتمند در دنیا باشیم اما این اتفاق نیفتاد، برای حل این مساله باید دولت دنبال خصوصی‌ها باشد نه اینکه خصوصی‌ها دنبال دولتی‌ها باشند. وقتی دولت که خدمتگزار مردم است به دنبال بخش خصوصی باشد مطمئن باشید ایران موفقی خواهیم داشت.
