خوشه به خوشه، چرخی در پارک علم و فناوری
پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایمان در زمان‌های قدیم که در باغ و زمین‌شان میوه‌ها و گیاهان رنگارنگی برای ما می‌کاشتند و در مهمانی‌ها و دورهمی‌ها از ما پذیرایی می‌کردند، الکی نبود که این میوه‌ها بهترین میوه‌هایی بود که دیده بودیم؛ چرا که آن‌ها هر سال بهترین گیاهان و بذرها را ذخیره می‌کردند و برای کاشت در سال بعد استفاده می‌کردند. حتی ۸ تا ۱۰ هزار سال پیش هم از اولین سال‌های کشاورزی، کشاورزان اولیه با این کار ترکیب ژنتیکی محصولاتی را که می‌کاشتند تغییر می‌دادند. امروزه به همین کار در ابعاد بیشتر و گسترده‌تر و پیشرفته‌تر، زیست‌فناوری یا همان بیوتکنولوژی می‌گویند؛ به‌عنوان یک بخش در علم و فناوری برای رفع مشکلات در تمام زمینه‌های تولید و فراوری کشاورزی استفاده می‌شود. از این فناوری در اصلاح گیاهان برای افزایش و تثبیت محصول، بهبود مقاومت در برابر آفات، بیماری‌ها و چالش‌هایی مانند خشکی و سرما و افزایش ارزش غذایی کشت‌ها استفاده می‌شود.
بیوتکنولوژی، ابزارهای جدیدی به دست انسان می‌دهد که برای تشخیص و درمان بیماری‌های گیاهی و حیوانی و همینطور اندازه‌گیری و حفظ منابع ژنتیکی کاربرد دارد؛ ابزارهایی را هم در اختیار خود کشاورزان می‌گذارد که می‌تواند موجب ارزان‌تر و قابل‌مدیریت‌تر شدن تولید شود. مثلا برخی از محصولات بیوتکنولوژی را می‌توان به شکلی مهندسی کرد که علف‌کش‌های خاصی را تحمل کنند تا باعث ساده شدن و کارآمدتر شدن روش‌های کنترل علف‌های هرز شود. بعضی از محصولات هم به‌گونه‌ای مهندسی شده‌اند که در برابر بیماری‌های خاص گیاهی و آفات حشرات مقاوم باشند. این کار کنترل آفات را مطمئن‌تر و مؤثرتر می‌کند یا استفاده از آفت‌کش‌های مصنوعی را کاهش می‌دهد. این گزینه‌های تولید محصول، می‌تواند به کشورها کمک کند تا تولیداتشان به تقاضای غذا برسد و درعین‌حال هزینه‌های تولید را نیز کاهش دهند. ابزارهایی هم در بیوتکنولوژی کشاورزی مدرن وجود دارد که دانشمندان از آن‌ها برای فهم و دست‌کاری ساختار ژنتیکی موجودات استفاده می‌کنند. واضح است که بیوتکنولوژی چیزی بیشتر از مهندسی ژنتیک است.
در ایران هم تلاش‌هایی در این زمینه انجام شده است. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، نهادهای پژوهشی مانند پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری و پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ازجمله نهادهای فعال در سطح ملی هستند. درواقع، در چنین نهادهایی و همینطور در پارک‌های علم‌وفناوری ازجمله پارک علم‌وفناوری شریف، تجربیات منحصربه‌فردی در زمینه زیست‌فناوری کشاورزی وجود دارد. در پارک شریف شرکت‌هایی مانند شرکت والی در حوزهٔ مکانیزاسیون فرآیندهای سورتینگ و فرآوری و هوشمندسازی خطوط تولید، شرکت خانهٔ هوشمند، شرکت شریف اگروبات، شرکت اسپیروزم با ایدهٔ محوری تولید و فرآوری جلبک اسپیرولینا در مقیاس انبوه برای مصارف حیوانی و انسانی، شرکت ست پلت در زمینهٔ هوش مصنوعی و رباتیک در کشاورزی، شرکت فن رویش نوین ویرا در حوزهٔ گلخانه‌های هوشمند و شرکت فناور لارو در زمینهٔ پروتئینِ جایگزین برای غذای حیوانات و آبزیان، فعال هستند.
خوشه سوم: کشاورزی، فناوری زیستی و صنایع غذایی
